THƠ R.I.ROZHDESTVENSKY

 

Robert Ivanovich Rozhdestvensky (1932-1994) - nhà thơ từng nhận giải thưởng quốc gia Liên Xô năm 1979, từng là cố chủ tịch Hội đồng di sản văn học Mandelshtam, Tzvetaieva, Vưsotsky... Rozhdestvensky có rất nhiều bài thơ được phổ nhạc trong thời đại Soviet.
Nhập vào trào lưu “thơ trẻ” những năm 1950-1960, thơ của Rozhdestvensky phần nhiều mang hơi hướng của “dòng thơ hậu Maiakovsky” với cảm hứng lãng mạn công dân bi tráng, với hình tượng con người kỳ vĩ trong ước vọng làm chủ vũ trụ, với khuynh hướng “thơ tiếng vang”... Ngay cả trong những bài thơ tưởng như mang nặng suy tư, hoài niệm, mâu thuẫn nội tâm, Rozhdestvensky dường như bao giờ cũng cố gắng “lấy lại thăng bằng”. Dù vậy, “con người riêng tư” của nhà thơ vẫn ẩn hiện với nhiều trăn trở.

Ở Việt Nam, qua bản dịch của Thái Bá Tân và truyện của Nguyễn Nhật Ánh, người ta thường nhắc đến câu thơ “Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ” của Rozhdestvensky. Bên cạnh mảng “thơ công dân”, chủ đề “tuổi thơ” và “tình yêu” giữ vị trí quan trọng trong sáng tác của Rozhdestvensky. Nhà thơ từng có một tuổi thơ côi cút: cha ly dị với mẹ khi ông lên năm, Robert chỉ thực sự có gia đình sau chiến tranh (1945), khi mẹ ông tìm được hạnh phúc với người chồng mới đồng ngũ với bà. Nhà thơ đổi họ và tên gọi theo cha theo người bố dượng này. Đó là một phương án lý giải cho chủ đề tuổi thơ, còn về chuyện tình yêu trong cuộc đời của ông... có lẽ không khó đoán định!..

CHO TÔI XIN MỘT VÉ ĐI TUỔI THƠ

Có thành phố như giấc mơ im ắng.
Đầy bụi bám.
Một dòng sông phẳng lặng.
Một dòng sông nước như gương lờ trôi…
Ở một nơi nào đấy xa xôi
Có thành phố ngày xưa, có thành phố
Nơi rất ấm, tuổi thơ ta ở đó
Từ rất lâu, đã từ lâu, trôi qua…
Đêm nay tôi bước vội khỏi nhà.
Đến ga, xếp hàng mua vé:
Lần đầu tiên trong nghìn năm.
Có lẽ.
Cho tôi xin một vé đi Tuổi thơ.
Vé hạng trung -
Người bán vé hững hờ
Khe khẽ đáp:
Hôm nay vé hết! -
Biết làm sao!
Vé hết, biết làm sao!
Đường tới Tuổi Thơ còn biết hỏi nơi nào?
Nếu không kể đôi khi ta tới đó
Qua trí nhớ
Của chúng ta
Từ nhỏ….
Thành phố Tuổi Thơ - thành phố chuyện thần kỳ
Cơn gió đùa, tinh nghịch dẫn ta đi.
Ở đấy, làm ta say, chóng mặt
Là những cây thông vươn tới mây.
Là những ngôi nhà cao, cao ngất.
Và mùa đông rón rén bước trong đêm.
Qua những cánh đồng phủ tuyết trắng và êm
Ôi thành phố Tuổi Thơ - bài ca ngày nhỏ
Chúng tôi hát -
Xin cảm ơn điều đó!
Nhưng chúng tôi không trở lại
Đừng chờ!
Trái đất nhiều đường.
Từ thành phố Tuổi Thơ
Chúng tôi lớn đi xa…
Hãy tin!
Và thứ lỗi!

(Thái Bá Tân dịch)

Nguyên bản:

ГОРОД ДЕТСТВА

Где-то есть город тихий, как сон.
Пылью текучей по грудь занесен.
В медленной речке вода как стекло,
Где-то есть город в котором тепло.

Наше далёкое детство там прошло.
Ночью из дома я поспешу,
В кассе вокзала билет попрошу.
Может впервые за тысячу лет,
Дайте до детства плацкартный билет.
Тихо кассирша ответит: "Билетов нет"
Билетов нет.

Ну что, дружище, как ей возразить,
Дорогу в детство где ещё спросить.
А может просто только иногда
Лишь в памяти своей приходим мы туда.

В городе этом сказки живут,
Шалые ветры с собою зовут.
Там нас порою сводили с ума
Сосны до неба, до солнца дома.

Там по сугробам неслышно шла зима,
Дальняя песня в нашей судьбе.
Ласковый город - спасибо тебе,
Мы не приедем, напрасно не жди,
Есть на планете другие пути.
Мы повзрослели, поверь нам, и прости.


GẶP LẠI

Tôi nhận ra, đó chính là em,
Y như ngày trước,
Y như chính lúc ấy,
Gần như mọi khi.
Em bỏ đi, em cùng người khác,
Còn tôi, như trong cơn mê,
Còn tôi, cô đơn
Lánh sang bên.

Em từng đợi tôi, từng gọi tôi
Là “cục cưng”, là “yêu thương”,
Từng đợi tôi, từng gọi tôi...
Tình yêu ra đi rồi, như khói.
Không tình yêu căn nhà trống,
Không tình yêu cả thế gian trống,
Nhưng tôi tin, tình yêu của tôi,
Như mặt trời, rồi sẽ mọc!

Tôi vốn sống thế nào tùy thích,
Khi chưa yêu,
Khi chưa nuối tiếc
Nhìn em.
Em cùng người khác, em cùng người khác,
Mà tôi cứ như không,
Mà tôi vì sao đó
thấy nực cười và nhẹ lòng!..

Em từng đợi tôi, từng gọi tôi
Là “cục cưng”, là “yêu thương”,
Từng đợi tôi, từng gọi tôi...
Tình yêu ra đi rồi, như khói.
Không tình yêu căn nhà trống,
Không tình yêu cả thế gian trống,
Nhưng tôi tin, tình yêu của tôi,
Như mặt trời, rồi sẽ mọc!

(HP dịch)

Nguyên bản:

ВСТРЕЧА

Узнаю, это ты,
Совсем как тогда,
Совсем как и прежде,
Почти как всегда.
Ты ушла, ты с другим,
А я, как во сне,
А я одиноко
Сижу в стороне.

Ждала, звала
"Дорогим", "золотым",
Ждала, звала...
Ушла любовь, словно дым.
Без любви дом пустой,
Без любви весь мир пустой,
Но взойдет, верю я,
И любовь моя!

Я живу, как хочу,
Пока не любя,
Пока не жалея,
Гляжу на тебя.
Ты с другим, ты с другим,
А мне все равно,
А мне почему-то
Легко и смешно!..

Ждала, звала
"Дорогим", "золотым",
Ждала, звала...
Ушла любовь, словно дым.
Без любви дом пустой,
Без любви весь мир пустой,
Но взойдет, верю я,
И любовь моя!